‘Blijkbaar kan iedereen dit, waarom ik niet?’
Voor het dichten van de digitale kloof heb je niet alleen een apparaat nodig, je moet ook weten hoe je ermee omgaat. Allemaal Digitaal werkt bij de distributie van refurbished laptops daarom samen met welzijnsorganisaties die ontvangers op weg helpen met digitale vaardigheden. “Er komt een hoop geduld bij kijken.”
Begeleiding na ontvangst van een laptop is cruciaal. Dat blijkt uit een praktijkevaluatie van een Amsterdams initiatief uit 2020, waarbij maar liefst 3500 mensen met een grote afstand tot de onlinewereld een refurbished laptop kregen. Het merendeel van de ontvangers gaf aan behoefte te hebben aan hulp bij het opstarten en tijdens het gebruik van de laptop. Zonder hulp bleef de laptop soms onaangeroerd in de kast liggen, ontdekten de onderzoekers.
Je kunt bij kwetsbare groepen niet zomaar een laptop over de schutting gooien: hulp bij digitale vaardigheden is essentieel. Welzijnsorganisaties zetten daarom in toenemende mate in op digitale inclusie. Het verschilt per doelgroep wat er aan ondersteuning nodig is: de een heeft baat bij een cursus, de ander heeft één-op-één ondersteuning nodig. Goed getrainde medewerkers en vrijwilligers zijn hierbij onmisbaar.
Inschatten niveau digitale vaardigheden
“Wij beginnen altijd met het inschatten van het niveau,” vertelt Mohamed Salat Abduhali. Hij is projectmedewerker bij de Rotterdamse Stichting Mano, één van de welzijnsorganisaties waarmee Allemaal Digitaal samenwerkt. De doelgroep van Mano bestaat uit nieuwkomers. “Onder hen vind je absolute beginners, programmeurs en alles wat ertussen zit,” vertelt hij.
Sommigen hebben nog nooit een computer gezien. Deze groep heeft vaak ook geen onderwijs gevolgd in het thuisland. “Voor hen hebben we een intensief programma waarbij leren lezen, schrijven en kennis van de Nederlandse taal en cultuur centraal staat,” zegt Salat Abduhali. “We beginnen ook meteen met basale computervaardigheden, bijvoorbeeld uitleggen wat een toetsenbord is. Ze kunnen er dan nog niet veel mee, maar je legt een basis.”
Voor meer gevorderde nieuwkomers ligt de nadruk op taal, vinden van werk en hulp om wegwijs te worden in de Nederlandse bureaucratie. “Juist als nieuwkomer moet je veel regelen,” zegt Salat Abduhali. “Het digitale aspect wordt daarbij steeds belangrijker. Denk aan DigiD, MijnOverheid, MijnBelastingen, MijnVGZ, MijnIND. In Nederland kun je alles online regelen, maar dan moet je wel weten hoe de systemen werken.” Tot slot zijn er nieuwkomers die digitaal zeer vaardig zijn en graag aan de slag willen in de techsector. Voor deze groep is er twee keer per jaar een cursus programmeren en hulp om in contact te komen met potentiële werkgevers.
Aansluiten bij behoefte
Onira Severina geeft als vrijwilliger computerles in VrouwenBuurtLab Laak in het Haagse wijkcentrum de Wissel. In haar lessen legt Severina op eenvoudige manier de basis uit. “Wat is DigiD, een e-mail, een bijlage? Dan gaan we samen aan de slag.” Sommige vrouwen raken gestrest als ze niet begrijpen wat er gebeurt of als er plots lappen ingewikkelde tekst verschijnen, vertelt ze. “Maar als ik naast ze blijf zitten, vertrouwen geef en ze er stap voor stap doorheen help, gaat het prima.”
Verder probeert Severina zo veel mogelijk aan te sluiten bij de behoeften van de vrouwen. “Wil je internetbankieren? Videobellen met familie in het buitenland? Ik help je. Zo is het geen theoretische cursus, maar kunnen ze er echt iets mee in hun dagelijks leven.”
Veel van haar cursisten schamen zich dat ze op digitaal vlak niet vanzelf kunnen meekomen, vertelt Severina. “Ze hebben het gevoel: blijkbaar kan iedereen dit, waarom ik niet? Ze voelen zich bezwaard om steeds hun kinderen om hulp te moeten vragen. Een vertrouwde plek in de buurt waar je terecht kan met vragen is enorm belangrijk.” Er is veel vraag naar: voor haar cursus is een lange wachtlijst.
Digimaatjes
De Regenboog Groep werkt niet met groepslessen, maar met Digimaatjes. Daarbij worden cliënten die een laptop ontvangen gekoppeld aan een vrijwilliger, die ondersteuning biedt bij digitale vaardigheden. “Bij onze doelgroep, (voormalig) daklozen en mensen met psychiatrische problemen, werkt één-op-één hulp het beste,” vertelt projectmedewerker Frank Schouwstra. “De stap naar groepslessen is voor hen te groot. Met één op één ondersteuning kun je maatwerk bieden.”
Het Digimaatjesproject vraagt om goed getrainde vrijwilligers. “Het is belangrijk dat er een persoonlijke klik is,” zegt Schouwstra. Ook is het belangrijk dat de vrijwilligers juiste verwachtingen hebben. “Onze doelgroep is niet altijd makkelijk, er komt veel geduld bij kijken,” legt hij uit. De vrijwilligers krijgen een training van twee dagdelen om te leren hoe ze met bepaalde situaties moeten omgaan.
Professionalisering
Er komt veel kijken bij het begeleiden van mensen met een afstand tot de digitale wereld. Welzijnsorganisaties hebben daarom een grote behoefte aan meer vrijwilligers en training en professionalisering van eigen personeel. Bij het bieden van hulp bij digitale vaardigheden krijg je bijvoorbeeld snel te maken met privacygevoelige informatie, zoals wachtwoorden. Dat kan zowel de mensen die hulp ontvangen als zij die hulp bieden in kwetsbare situaties brengen.
Allemaal Digitaal onderzoekt daarom samen met de Alliantie Digitaal Samenleven hoe welzijnsorganisaties hierbij ondersteund kunnen worden. Daarbij wordt gekeken naar het programma Train de Trainer van Cybersoek, om welzijnswerkers te trainen bij digitale vaardigheidstraining. Maar ook het in kaart brengen van lokaal hulpaanbod zodat adequaat kan worden doorverwezen, het vergroten van de bekendheid van IDO-punten in bibliotheken, en de gratis Digihulplijn waar iedereen terecht kan met digitale kwesties.
Laptops doneren
Zo maken we digitale toegang voor iedereen in Nederland bereikbaar. Digitale toegang is geen luxe. het is een basisbehoefte.